Utorak 8.10.2024.

Rođen narodni heroj Petar Matić Dule

Petar Matić Dule je posljednji živi narodni heroj Jugoslavije.

Rođen je srijemskom mjestu Irig. Potiče iz imućne zemljoradničke porodice. Osnovnu školu je završio u rodnom mjestu i do početka Drugog svjetskog rata se bavio zemoljoradnjom. Družeći se sa mladim radnicima i studentima, upoznao se sa idejama radničkog pokreta i juna 1940. godine je postao član Komunističke partije Jugoslavije.

Petar je, kao sekretar Mesnog komiteta, a potom i sekretar Sreskog komiteta KPJ za Irig i član Štaba za pripremanje ustanka, vrlo aktivno radio na organizovanju ustanka u Srijemu. Kada je formirana Iriška partizanska četa, postao je njen prvi politički komesar. U ljeto 1942. godine za vreme velike neprijateljske ofanzive na Frušku goru, bio je tokom proboja ranjen u nogu. Po odlasku glavnine Sremskog partizanskog odreda u istočnu Bosnu, on je sa njegovim Četvrtim bataljonom ostao u Srijemu. U prvo vreme je bio zamjenik, a potom i komandant ovog bataljona.

Polovinom maja 1943. godine postavljen je za komandanta Treće grupe vojvođanskih udarnih bataljona, od kojih je kasnije formirana Treća vojvođanska udarna brigada. Zajedno sa Štabom brigade organizirao je veći broj zasjeda, napada na naseljena mjesta i komunikacije, koje su uspješno izvele jedinice brigade u Srijemu i istočnoj Bosni. Nakon neuspjelog napada na neprijateljski garnizon u Brčkom, novembra 1943. godine, vratio se u Srijem, gdje je preuzeo dužnost komandanta Sremskog partizanskog odreda.

U proljeće 1943. godine Glavni štab NOV-a Vojvodine odlučio je da izmučene brigade u Bosni i Hercegovini pojača. Dule je komandirao brigadom koja je u jeku borbi prebacila u istočnu Bosnu 1.100 dobrovoljaca iz Srijema i 110 seljačkih kola punih hrane, odjeće i sanitetskog materijala. Tri stotine kilometara su ljudi pješačili od Fruške gore do bosanskih šuma. Kolonu su pratili brigada i dva bataljona Fruškogorskog odreda. Po ovom događaju Veljko Bulajić je snimio i film „Veliki transport”.

Za komandanta Šeste vojvođanske udarne brigade postavljen je aprila 1944. godine. U borbama ove brigade sa Nijemcima na Fruškoj gori 17. jula 1944. godine, bio je ranjen u grudi i ubrzo prebačen u Italiju, na lječenje. Po povratku u zemlju, bio je postavljen za komandanta Srijemske operativne zone pri Glavnom štabu NOV i PO Vojvodine.

Poslje oslobođenja Beograda, novembra 1944. godine, upućen je na školovanje u Sovjetski Savez, gdje je 1945. godine završio Višu vojnu akademiju „Vorošilov“.

Za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, biran je od Petog kongresa, a za na Sedmom kongresu SKS izabran je za člana Stalnog dela Konferencije Saveza komunista Jugoslavije. Bio je i član Opunomoćstva CK SKJ za JNA. Biran je za narodnog poslanika Skupštine Srbije i Savezne skupštine, u više saziva. Od 1982. do 1986. bio je član Predsedništva CK SKJ. U proljeće 1988. izabran je za predsjednika Saveznog odbora SUBNOR, a u oktobru iste godine je smjenjen zbog sukoba sa rukovodstvom SR Srbije, odnosno protivljenja srpskom nacionalizmu i politici Slobodana Miloševića. Kasnije je podnio ostavku i na članstvo u CK SKJ.

Petar Matić je imao petoro braće i sestara i svi su bili partizani. Anka Matić, jedna od sestara, poginula je kao bombaš na kraju rata u borbama za oslobođenje Beograda i posthumno je proglašena narodnim herojem. Majka Petra Matića streljana je u logoru Jasenovac, a otac mu je do smrti mučen u rodnom Irigu.

Petar Matić - Dule, komandant 3. vojvođanske brigade
Izvor: Muzej Vojvodine, Novi Sad